13/65 : สถาบันเพื่อการวิจัยและนวัตกรรมด้านเอชไอวี (IHRI) ร่วมกับกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ และเครือข่ายที่เกี่ยวข้องจัดทำโครงการ “ตรวจเร็ว รักษาเร็ว”
1 กันยายน 2565 14:38 ประกาศทั่วไป
โรงพยาบาลน้ำโสม อ่าน 146
เอดส์อยู่กับโลกเรามาได้ 40 กว่าปีแล้ว มีผู้เสียชีวิตไปกว่า 40 ล้านคน และยังมีผู้ติดเชื้อใหม่เพิ่มปีละล้านกว่าคน แต่ที่น่ายินดี คือ ช่วงหลายปีที่ผ่านมา เรารู้ว่า มีวิธีการที่จะยุติเอดส์ได้ จนมีการกำหนดกันทั่วโลกว่า เราจะยุติเอดส์กันให้ได้ภายในปี พศ. 2573 จริงๆ แล้วมีหลายประเทศจะยุติเอดส์ได้ก่อนปี 2568 ด้วยซ้ำ
เอดส์สามารถทำให้หยุดการแพร่ระบาด (ยุติ) ได้โดย 2 วิธีร่วมกัน วิธีแรก คือ การทำให้ผู้ที่ติดเชื้อไม่แพร่ หรือส่งต่อเชื้อให้กับใคร ร่วมกับวิธีที่สอง คือ การทำให้คนใหม่ (ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง) ไม่สามารถรับเชื้อได้ เมื่อไม่แพร่ต่อ และไม่รับใหม่ เอดส์ก็ยุติ
การทำให้ผู้ติดเชื้อไม่แพร่เชื้อให้ผู้อื่น จะทำได้ก็ต้องให้การรักษาเขาด้วยยาต้านไวรัสฯ กว่าร้อยละ 95 หลังได้รับยาต้านฯจะมีปริมาณเชื้อในเลือดเหลือน้อยมากหรือที่เรียกว่าตรวจไม่เจอ (Undetectable) เมื่อเชื้อเหลือน้อยจนตรวจไม่เจอ คนๆ นั้นจะไม่มีทางแพร่เชื้อให้กับใครได้เลย (0%) เรียกว่า Untransmissible (ไม่แพร่) ดังนั้น Undetectable = Untransmissible (U=U) หรือ ไม่เจอ=ไม่แพร่
การให้ยาต้านฯ กับผู้ติดเชื้อได้ต้องมีผู้ติดเชื้อมารักษา จะมีผู้ติดเชื้อมารักษาได้ต้องมีผู้มาตรวจ ดังนั้น การตรวจหาการติดเชื้อสำคัญสุด เป็นจุดเริ่มต้นหรือปากทางของการรักษา และการป้องกัน (ถ้าตรวจแล้วไม่เจอ แต่ยังหยุดพฤติกรรมเสี่ยงไม่ได้) การตรวจเพื่อหาการติดเชื้อจะได้ประสิทธิผลดีที่สุด ก็ต้องตรวจให้เร็วหลังมีพฤติกรรมเสี่ยงมา จะได้ยังไม่แพร่เชื้อให้ผู้อื่น และยังไม่เริ่มป่วย เมื่อตรวจเจอได้เร็วแล้ว ประโยชน์จะยิ่งมีมากขึ้น ถ้าผู้ติดเชื้อนั้น ได้รับยาต้านฯ อย่างรวดเร็ว เช่น ภายในวันเดียวกันกับที่ตรวจเจอ เพื่อจะได้ไปสู่จุด U=U อย่ารวดเร็ว นี่คือที่เรียกว่า ตรวจเร็ว รักษาเร็ว
ในอีกด้านหนึ่ง ผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยงที่มาตรวจแล้วพบว่า ไม่ติดเชื้อ ถ้าเขาไม่ไปเสี่ยงอีกก็จบ แต่ถ้ายังหลีกเลี่ยงความเสี่ยงไม่ได้ เช่น ไม่สามารถใส่ถุงยางอนามัยได้ในทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ การให้ยาป้องกันไว้ก่อนที่เรียกว่า เพร็พ (Pre-exposure prophylaxis, PrEP) ก็จะป้องกันไม่ให้รับเชื้อได้ 99.9% โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้าให้เพร็พเร็ว ภายในวันเดียวกันกับที่ตรวจแล้วไม่เจอว่าติดเชื้อ ดังนั้น จะเห็นได้ว่า การตรวจเร็ว รักษาเร็ว และ เพร็พเร็ว จะทำให้เอดส์ยุติได้
เอดส์สามารถทำให้หยุดการแพร่ระบาด (ยุติ) ได้โดย 2 วิธีร่วมกัน วิธีแรก คือ การทำให้ผู้ที่ติดเชื้อไม่แพร่ หรือส่งต่อเชื้อให้กับใคร ร่วมกับวิธีที่สอง คือ การทำให้คนใหม่ (ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง) ไม่สามารถรับเชื้อได้ เมื่อไม่แพร่ต่อ และไม่รับใหม่ เอดส์ก็ยุติ
การทำให้ผู้ติดเชื้อไม่แพร่เชื้อให้ผู้อื่น จะทำได้ก็ต้องให้การรักษาเขาด้วยยาต้านไวรัสฯ กว่าร้อยละ 95 หลังได้รับยาต้านฯจะมีปริมาณเชื้อในเลือดเหลือน้อยมากหรือที่เรียกว่าตรวจไม่เจอ (Undetectable) เมื่อเชื้อเหลือน้อยจนตรวจไม่เจอ คนๆ นั้นจะไม่มีทางแพร่เชื้อให้กับใครได้เลย (0%) เรียกว่า Untransmissible (ไม่แพร่) ดังนั้น Undetectable = Untransmissible (U=U) หรือ ไม่เจอ=ไม่แพร่
การให้ยาต้านฯ กับผู้ติดเชื้อได้ต้องมีผู้ติดเชื้อมารักษา จะมีผู้ติดเชื้อมารักษาได้ต้องมีผู้มาตรวจ ดังนั้น การตรวจหาการติดเชื้อสำคัญสุด เป็นจุดเริ่มต้นหรือปากทางของการรักษา และการป้องกัน (ถ้าตรวจแล้วไม่เจอ แต่ยังหยุดพฤติกรรมเสี่ยงไม่ได้) การตรวจเพื่อหาการติดเชื้อจะได้ประสิทธิผลดีที่สุด ก็ต้องตรวจให้เร็วหลังมีพฤติกรรมเสี่ยงมา จะได้ยังไม่แพร่เชื้อให้ผู้อื่น และยังไม่เริ่มป่วย เมื่อตรวจเจอได้เร็วแล้ว ประโยชน์จะยิ่งมีมากขึ้น ถ้าผู้ติดเชื้อนั้น ได้รับยาต้านฯ อย่างรวดเร็ว เช่น ภายในวันเดียวกันกับที่ตรวจเจอ เพื่อจะได้ไปสู่จุด U=U อย่ารวดเร็ว นี่คือที่เรียกว่า ตรวจเร็ว รักษาเร็ว
ในอีกด้านหนึ่ง ผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยงที่มาตรวจแล้วพบว่า ไม่ติดเชื้อ ถ้าเขาไม่ไปเสี่ยงอีกก็จบ แต่ถ้ายังหลีกเลี่ยงความเสี่ยงไม่ได้ เช่น ไม่สามารถใส่ถุงยางอนามัยได้ในทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ การให้ยาป้องกันไว้ก่อนที่เรียกว่า เพร็พ (Pre-exposure prophylaxis, PrEP) ก็จะป้องกันไม่ให้รับเชื้อได้ 99.9% โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้าให้เพร็พเร็ว ภายในวันเดียวกันกับที่ตรวจแล้วไม่เจอว่าติดเชื้อ ดังนั้น จะเห็นได้ว่า การตรวจเร็ว รักษาเร็ว และ เพร็พเร็ว จะทำให้เอดส์ยุติได้
